Herkesin çocukluktan hatırlayacağı üzere, bu iki insansılaştırılmış hayvan ‘komşu’dur ve La Fontaine’in masalı ‘ideolojik’ bir hamleyle, karıncanın, yani çalışma etiğinin tarafını tutar. Buna göre ‘iyi’ komşu karıncadır, ‘kötü’ komşu ise diğer aylak böcek. Karınca disiplin, itaat, ölçülülük, görev, tektip uyum gibi ‘militer’ değerlerin cisimleşmiş haliyken, ağustos böceği aylaklık, esriklik, tembellik, yaratıcılık, öngörülemezlik gibi kendiliğinden değerlerin temsilidir. Karınca yeryüzünde ‘rasyonel’ inşa faaliyetinin temsili iken, ağustos böceği ‘irrasyonel’ duygulanımların hayvanıdır. Karıncalardan bir okul binası, fabrika ya da ordu kurabilirsiniz, ağustos böcekleriyse ancak şenlikli bir komün kurabilir. Karıncalar konusunda disiplin aygıtlarının eleştirel düşünürü Foucault’yu, ağustos böcekleri konusunda ise akışların ve kaçış çizgilerinin esrik filozofu Deleuze’ü hatırlamak işten bile değil.
Bu iki hayvandan hangisini iyi ilan ettiğiniz önemli: İyi bir komşu olarak karıncayı seçtiğinizde, karınca-komşunun bütün disipliner sosyo-ekonomik-sembolik düzenini de yeniden yaratmış olursunuz, ağustos böceğini seçtiğinizde ise, disiplinin dışına çıkan ve hayat denilen şeyi bir yaratıcı-yoğunluğa taşıyan kaçış çizgilerini derinleştirmiş olursunuz. Bu basit dikotominin dışına çıkıp, şunu da söylemek lazım: iyi bir komşu ‘işe yaramazlığı’ ve ‘abject’ haliyle sistemi afallatan bir Kafka-böceği de olabilirdi. Kafka’nın böceği ağustos böceği gibi ‘şenlikli’ ve ‘esrik’ değildir, hoş sesler de çıkarmaz ama tam da bu ‘negatif’ ve her şeyi yadsıyan haliyle, özgürleşmiş bir figürdür, bir kaçış çizgisidir, odasına kapanmış bir ergendir, dış dünyayla bağını koparmış bir katatoniktir, işe yararlık etiğini bozan bir punk, hatta bir junky’dir, yeraltıdır vesaire. Bu üçüncü ihtimali sanatta tembellik hakkının ve etiğinin, şenlikli değil asık suratlı savunucu Mladen Stilinoviç çok iyi göstermişti. Stilinovic’in meşhur Artist at Work’ü sanatçı figürünü yatağında yoğun bir miskinlik içinde yatan, kalkıp kimseye şarkı söylemeye hiç de niyeti olmayan bir negatif figür olarak gösteriyordu.
